بطور حتم شما می دانید سافت باکس چیست و ممکن است حتی سافت باکس هم داشته باشید . اما بیایید نگاهی تازه به سافت باکس و کاربرد آن بیاندازیم . مطالب این بخش آموزشی می تواند شما را با پر مصرف ترین ابزار نورپردازی بیشتر آشنا نماید . بعنوان مثال آیا تا کنون تاثیر اندازه های مختلف سافت باکس را بر روی یک سوژه دیده اید ؟ یا اینکه تا کنون سافت باکس را با چتر مقایسه کرده اید ؟ آیا با سافت باکس هایی که وجوه جانبی آن ها قابل برداشتن است آشنا هستید؟ توصیه می کنیم مطالب زیر را دنبال نمایید .

سافت باکس ها چکونه عمل می کنند ؟

سافت باکس ها با جمع آوری نور در یک محفظه بسته و عبور نور از حداقل یک لایه نرم کننده یا دیفیوزر ، عمل می کنند . با عبور نور از پارچه نیمه شفاف ، عمل نرم کنندگی و یکنواخت شدن نور اتفاق می افتد .

چگونه از سافت باکس استفاده کنیم ؟

کاربرد سافت باکس ها بطور عمده در دو گروه طبقه بندی می شود : نور اصلی ( Key Light ) و نور پر کننده ( Fill Light ) جهت کاهش کنتراست .

اگرچه می توانید از هر منبع نور برای نور اصلی یا نور پر کننده استفاده کنید اما استفاده از نور شدید بعنوان نور پر کننده نتایج خوبی ایجاد نمی کند . از طرف دیگر ، سافت باکس ها به جهت عدم ایجاد سایه های شدید ، ابزاری مناسب جهت نورهای پر کننده می باشند .

در تصویر زیر مقایسه ای بین نور مستقیم فلاش و نور پرکننده با سافت باکس بر روی یک سوژه تحت نور روز انجام شده است . در هر دو وضعیت نوردهی فلاش بر روی دوربین نصب شده است .نور خورشید بطور عمود بر روی سوژه تابیده است که از نظر نورپردازی شاید بدترین وضعیت نور در فضای بیرونی باشد .

نور فلاش مستقیم ، سایه ای نامناسب در زیر چانه ایجاد کرده و رنگ پوست نیز طبیعی نمی باشد . با استفاده از سافت باکس متوسط LiteDome ، سایه ها بخوبی تعدیل شده و بافت اطراف چشم ها را که معمولاً در عکسبرداری تحت نور شدید روز اتفاق می افتد ، بخوبی پوشانده شده است .

در مثال بعدی مقایسه ای بین نور مستقیم فلاش و نور فلاش با سافت باکس بعنوان نور اصلی انجام شده است . در این مثال هم مانند مثال قبل ، فلاش بر روی دوربین نصب شده است .

این بار سوژه طوری قرا گرفته است که نور خورشید در پشت سوژه باشد و تقریباً هیچ گونه نور طبیعی به صورت سوژه برخورد نکند . همانطور که مشاهده می کنید تصویر حاصل از نوردهی با فلاش و سافت باکس باعث ایجاد رنگ طبیعی تر پوست شده و به نظر می رسد که نور بکار رفته در عکس نور مصنوعی نبوده است .

سافت باکس چیست ؟

اصطلاح سافت باکس به محفظه ای اطلاق می گردد که نور خارج شده از منبع نور را درون خود جمع کرده و سپس با تلطیف آن ( دیفیوز ) نور ملایم را از خود خارج می کند . سافت باکس های اولیه جعبه های چوبی بزرگی بودند که وجوه دیفیوزر مختلف بصورت کشویی در آن قرار می گرفتند . سافت باکس های امروزی از مواد اولیه سبک ساخته شده و در ابعاد مختلف تولید می گردند .

چه اندازه ای بهتر است ؟

اندازه های متعدد و فواصل مختلف تاثیر گذاری سافت باکس ها باعث ایجاد ترکیبات مختلف شده و انتخاب های متعددی را پیش روی ما قرار می دهد .

در مثال زیر تاثیر اندازه های مختلف سافت باکس را بر روی سوژه یکسان مشاهده می کنید . توجه داشته باشید به منظور مشاهده هرچه بهتر عملکرد ، سافت باکس ها در فاصله کمی از سوژه قرار گرفته اند .

آنچه از این مثال متوجه می شویم این است که هرچه اندازه منبع نور به نسبت اندازه سوژه بزرگتر باشد ، نور ملایم تر می گردد و هر چه نور ملایم تر باشد کنتراست کاهش یافته ، ناهمواری ها و لکه های پوست پوشانده شده و لبه سایه ها نرم تر می گردد .

تفاوت دیگر سافت باکس های بزرگ با سافت باکس های کوچکتر در پوشش نوری سوژه می باشد . این پوشش بزرگتر در عکسبرداری از سوژه های تمام قد و در عکسبرداری از مجالس پارامتر مهمی می باشد .

اندازه های مختلف سافت باکس در عکسبرداری تبلیغاتی و صنعتی از محصولات نیز تاثیرات مختلفی ایجاد می کند . جهت مشاهده بهتر تاثیر اندازه های مختلف سافت باکس در عکاسی صنعتی-تبلیغاتی ، بخصوص هنگام نورپردازی یک بطری به مثال زیر توجه کنید :

مثال زیر بخوبی نشان می دهد که چگونه ابعاد ناحیه درخشان ( Highlight ) بر روی بطری با توجه به ابعاد سافت باکس بکار رفته تغییر می کند . البته این نتیجه قابل پیش بینی است اما بررسی دقیق تر نشان می دهد که کیفیت نور در سافت باکس های بزرگتر نرم تر می باشد . در واقع سافت باکس بزرگتر باعث می شود سطح شیشه نرم تر به نظر برسد . در این حالت ناحیه درخشان روی بدنه و گردن بطور تقریباً بهم متصل شده و شکل نهایی بطری را بهتر به مخاظب منتقل می کند.

انتخاب شیوه نورپردازی یک امر شخصی است . شما می توانید از اندازه های مختلف سافت باکس برای عکاسی از محصولات و طبیعت بیجان استفاده نمایید . بسیاری از عکاسان حرفه ای تبلیغاتی-صنعتی معمولاً دارای چندین سافت باکس و رفلکتور با اندازه های متفاوت هستند .

یادآوری : هرچه منبع نور به سوژه نزدیکتر باشد، نور نرم تر و انعکاس بزرگتر خواهد شد ، اما استفاده از سافت باکس های بزرگتر باعث ایجاد انعکاس های شفاف تر و با کیفیت بهتری می گردد .

بهترین شکل سافت باکس کدام است ؟

بطور معمول سافت باکس ها در شکل های مربع ، مستطیل و هشت ضلعی تولید می گردند . هر کدام از این سافت باکس ها مشخصات خاص خود ( هر چند با اختلاف جزئی) را دارا می باشند . سافت باکس های هشت ضلعی OctoDome فتوفلکس دارای شکل چتر مانند بوده و دارای ویژگی هایی خاص در رابطه با عملکرد و کارایی می باشند .

سافت باکس های هشت ضلعی OctoDome به لحاظ ایجاد نور خیلی نرم و ساختمان باریک شان مورد علاقه عکاسان مد و پرتره می باشند . با فاصله گرفتن از سوژه ، نور خروجی این سافت باکس ها بسرعت کوتاه تر شده تاثیر کمتری را نسبت به چترها بر روی پس زمینه خواهد داشت .

در مثال زیر ، یک سوژه تمام قد کاملاً نورپردازی شده را می بینیم در حالی که تاثیر نور سافت باکس بر روی زمین اندک است و سایه های تندی که باعث انحراف نگاه بیننده می شود نیز وجود ندارد .

در تصویر کلوز آپ زیر از همان سوژه بالا ، مشاهده می کنیم که نور بسیار نرم بوده و هیچ گونه سایه ای از تور بر روی صورت سوژه دیده نمی شود . انعکاس نور در چشمان سوژه نیز بصورت هشت صلعی بسیار نرم بوده که مورد علاقه بسیار عکاسان مد می باشد .

یکی دیگر از انواع سافت باکس های استاندارد ، سافت باکس های WhiteDome می باشند . ( شکل زیر )

این سافت باکس ها دارای وجوه قابل جدا شدن بوده و می توانند نور را در جهات مختلف ساطع نمایند . قابلیت ایجاد نور تک جهته یا نور چند جهته توسط یک سافت باکس برای فیلمبرداران و عکاسان معماری بسیار مفید است .

در مثال زیر کاربرد سافت باکس های WhiteDome نصب شده بر روی پایه های بوم جهت نورپردازی در یک آشپزخانه را مشاهده می کنید . خاصیت چندجهته بودن نور این سافت باکس ها باعث افزایش سطح کلی نور شده در عین حال جلوه طبیعی نور محیط را حفظ می نماید .

پیدایش سافت باکس ها

اگر چه فیلمبرداران سینما از سال 1915 میلادی از صفحات نرم کننده نصب شده بر روی داربست ها برای ایجاد نور نرم استفاده می کردند اما سافت باکس های پرتابل امروزی برای اولین بار در سال 1985 میلادی توسط بنیانگذار شرکت فتوفلکس آقای جین کستر ابداع گردید . ایده سافت باکس های LiteDome روش جدیدی را جهت کنترل نور پیش روی عکاسان قرار داد .

از سافت باکس ها کجا استفاده کنیم ؟

تقریباً ذر هر شرایطی می توانید از سافت باکس ها استفاده کنید . یکی از بهترین کاربردهای سافت باکس ها ، بخصوص انواع چهار ضلعی ، شبیه سازی نور نرم در پنجره شمالی می باشد .عکاسان از ابتدا به زیبایی نور پنجره شنالی واقف بوده و تقریباً هر استودیوی عکاسی از سال 1850 تا 1930 میلادی دارای اطاقی با یک پنجره بزرگ شمالی جهت عکسبرداری پرتره بوده است . در شکل زیر مقایسه ای بین یک عکس مدرن با استفاده از سافت باکس LiteDome خیلی بزرگ با پرتره ای قدیمی با نور پنجره شمالی گرفته شده در سال 1900 میلادی انجام شده است . شباهت کیفیت نور در این دو تصویر بسیار جالب است .

از آنجایی که باز و بسته نمودن و حمل سافت باکس ها بسیار راحت است عکاسان می توانند پرتره های نور پنجره شمالی را در هر موقعیت مکانی تولید کنند . به همین دلیل است که از سافت باکس ها در استودیوها و در فضای باز برای عکسبرداری ، فیلمبرداری و تصویر برداری ویدیویی بطور گسترده استفاده شده و محبوبترین ابزار کنترل نور در جهان می باشد .

سافت باکس ها در مقابل چترها ، کدامیک بهتر است ؟

جواب این سوال مسلماً این یا آن نخواهد بود . چترها کار را بخوبی انچام می دهند اما فقط یک کار را انجام می دهند . در حالی که سافت باکس ها با توجه به تنوع شان نتایج مختلفی ارائه خواهند کرد . بعنوان مثال می توانید بر روی سافت باکس های فتوفلکس زنبوری نصب کرده و شعاع نور را باریک تر نمایید بدون اینکه از کیفیت نور کاسته شود . این قابلیت به شما امکان نورپردازی بر روی موهای سوژه و نورپردازی جداگانه بدون ریزش نور بر روی پس زمینه و بازتاب نور در لنز ( Flare ) را می دهد . در تصویر زیر با اینکه سافت باکس تقریباً به پس زمینه چسبیده است اما پس زمینه همچنان تیره است و می توانید از سافت باکس به همراه زنبوری در بالا یا پشت سر سوژه استفاده نمایید ولی این کار را نمی توانید با چتر انجام دهید .

سافت باکس ها همچنین هنگام نورپردازی از روبرو در بعضی زوایای خاص به چترها ترجیح داده می شوند . در تصویر زیر از یک چتر در جلوی دوربین جهت ایجاد نور اصلی 45 درجه ( رامبراند ) بر روی سوژه استفاده شده است . همان گونه که مشاهده می کنید نور لامپ از اطراف چتر بر روی لنز تابیده و یک سری درخشش ( Flare ) سبز رنگ در تصویر ایجاد کرده است . این ترکیب یکی از عمومی ترین شیوه های نورپردازی پرتره استودیویی می باشد ، بنابراین متوجه می شوید چرا سافت باکس ها در بسیاری موارد جایگزین چترها در استودیوهای حرفه ای شده اند .

در تصویر بعد از سافت باکس بجای چتر در همان موقعیت استفاده شده است . بدلیل قرار گرفتن کامل منبع نور درون سافت باکس ، هیچ گونه انعکاس مزاحم در تصویر وجود ندارد .

توضیح ساده این مشکل بدین شکل است که هنگامی که چتر را در جلوی سوژه قرار می دهیم منبع نور به سمت لنز قرار می گیرد . استفاده از چترهای بزرگتر می تواند این مشکل را برطرف نماید اما چترهای بزرگ معمولاً وارد کادر تصویر شده و میدان دید را محدود می کند . همان طور که در مثال زیر مشاهده می کنید بدلیل مشکل بالا تنوع وسیع الگوهای نورپردازی محدود شده در حالی که می توانید سافت باکس ها را بدون نگرانی از انعکاس درون لنز در هر موقعیتی قرار دهید .

چه موقع از سافت باکس استفاده کنیم ؟

در واقع هنگامی که استفاده از نور ملایم نتایج بهتری ایجاد کند از سافت باکس استفاده کنید . موقعیت هایی مثل عکسبرداری مجالس ، عکسبرداری پرتره ، عکسبرداری تبلیغاتی و بسیاری موقعیت های دیگر وجود دارد که می توانید از سافت باکس ها جهت کنترل و تلطیف نور استفاده نمایید .

در مثال زیر از سافت باکس ها بهمراه زنبوری و سافت باکس هشت ضلعی جهت ایجاد یک نورپردازی فوق العاده هنگام غروب استفاده شده است .

نویسنده : Jeffery Luhn مدرس مدرسه نورپردازی شرکت فتوفلکس

مترچم : مسعود افشانی ، مدیر فنی و آموزش نورنگار